Wraz z pozwem o zapłatę, w określonych sytuacjach można wnosić jednocześnie o zabezpieczenie roszczenia w drodze egzekucji. Zabezpieczenie roszczenia oznacza, że w razie wydania korzystnego postanowienia w tym zakresie przez sąd, jeszcze przed uzyskaniem wyroku w sprawie, mamy pewność, że egzekucja będzie skuteczna. Środek ten jest szczególnie przydatny w sytuacjach gdy dłużnik ucieka z majątkiem, albo grozi mu niewypłacalność. Przepisy procedury cywilnej wskazują jednak, jakie przesłanki muszą zajść aby można było zabezpieczyć roszczenie. Zabezpieczenie nie może bowiem zostać udzielone w każdej sprawie o zapłatę. Aby uzyskać zabezpieczenie należy uprawdopodobnić roszczenie, jak również istnienie interesu prawnego.
Uprawdopodobnienie roszczenia
Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, uprawdopodobnienie nie oznacza udowodnienia wystąpienia przesłanek zabezpieczenia, a jedynie wykazanie prawdopodobieństwa twierdzeń o ich spełnieniu (art. 243 kpc). Muszą one jedynie prowadzić do przekonania sądu o prawdopodobieństwie wystąpienia tego faktu. Przyjmuje się, że roszczenie jest wiarygodne, jeśli istnieje słuszna podstawa do przypuszczenia, że ono istnieje. Dyspozycja art. 7301 § 1 Kpc, nie nakłada na stronę obowiązku udowodnienia dochodzonego roszczenia, czy też jego uprawdopodobnienia w stopniu graniczącym z pewnością, wymaga jedynie by prima facie występowała szansa na jego istnienie. Użycie zatem przez ustawodawcę słowa „uprawdopodobnienie” jest korzystne z punktu widzenia wierzyciela pod kątem uzyskania zabezpieczenia.
W przypadku gdy wnosimy o zabezpieczenie roszczenia wraz z pozwem, wówczas wszelkie dowody, które uzasadniają roszczenie o zapłatę, będą oceniane pod kątem uprawdopodobnienia roszczenia stanowiącą pierwszą przesłankę udzielenia zabezpieczenia przez sąd.
Interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia
Kolejną przesłanką, którą należy wykazać aby uzyskać zabezpieczenie to interes prawny. W przypadku zabezpieczenia ustawodawca zdefiniował interes prawny w art. 7301 § 2 Kpc wskazując, że interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Należy wykazać zatem, że w razie wydania wyroku uwzględniającego roszczenie, dłużnik nie będzie w stanie zapłacić zasądzonej od niego kwoty, zwłaszcza jeśli do tego czasu doprowadzi do wyzbycia się posiadanego majątku. Inne okoliczności, które mogą przemawiać za udzieleniem zabezpieczenia to np. takie działania dłużnika, które zmierza do nadmiernego obciążania majątku, czy niewłaściwe sprawowanie zarządu majątkiem. Zabezpieczenie służyć ma zatem wykonaniu przyszłego orzeczenia na wypadek, gdyby do czasu gdy ono uprawomocni się, nie miałoby już szans na jego wyegzekwowanie.
Nie obciążać ponad miarę
W zakresie udzielenia zabezpieczenie należy wykazać również, że sposób zabezpieczenia o jaki wnioskujemy nie obciąży dłużnika ponad miarę. Przesłanka ta jest swoistym „wentylem bezpieczeństwa”, bowiem zabezpieczenie przed wydaniem prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie nie może obciążać dłużnika ponad miarę. Przesłanka ta jest szczególnie istotna w przypadku gdy wnosimy o udzielenie zabezpieczenia przeciwko przedsiębiorcy. Z pewnością sąd nie udzieli zabezpieczenia, jeśli uniemożliwi to dłużnikowi prowadzenia działalności gospodarczej. Ważne zatem, żeby ewentualnie wskazać kilka sposób zabezpieczenia i w razie gdyby sąd uznał określony sposób zabezpieczenia za nadmierny – jak, np. obciążenie nieruchomości hipoteką, w wypadku gdy wskażemy jako ewentualność zajęcie środków na rachunku bankowym, sąd może uznać pierwszy wypadek za nadmiernie obciążający, natomiast udzielić zabezpieczenia w drugim przypadku.
Warto wnioskować o udzielenie zabezpieczenia, w szczególności gdy mamy ku temu podstawy. Zapewnimy wówczas wykonalność mającego zapaść w przyszłości wyroku.
Koszt wniosku o zabezpieczenie
Jeśli wniosek o zabezpieczenie składany jest wraz z pozwem nie podlega on dodatkowym opłatom. Jeśli z kolei o zabezpieczenie będziemy wnosić w toku procesu, podlega on opłacie stałej w wysokości 100 zł w przypadku roszczeń o charakterze majątkowym, 40 zł dla zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego. Opłata za tego typu wniosek jest zatem stosunkowo niewielka.